Voorbeelden
Eerste alinea
Eerste alinea
Het Paleis van Justitie in Zwolle uit 1838, nu museum De Fundatie.
In 1977 ging de Zwolse rechtbank naar nieuwbouw.
Huub van de Ven is onderzoeker duurzame monumentenzorg en Marc Stappers is specialist bouwfysica en binnenklimaat bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, h.van.de.ven@cultureelerfgoed.nl & m.stappers@cultureelerfgoed.nl. Een Engelstalig artikel over het onderzoek en een overzicht van het energieverbruik van alle onderzochte gebouwen zijn gratis op te vragen via info@cultureelerfgoed.nl.
Monumenten van voor 1900 gebruiken minder energie dan nieuwere gebouwen.
Zo blijkt uit een blik in de meterkast van een paar honderd Britse gerechtsgebouwen
uit verschillende perioden. Dit druist in tegen het heersende beeld dat oude gebouwen kwistig omgaan met energie.
Door Huub van de Ven en Marc Stappers
Gebouwen van voor 1900 werken niet tegen, maar juist mee om het energieverbruik laag te houden. Dit doen ze op verschillende manieren. Wanden, binnenmuren en vloeren bezitten een groot vermogen om warmte vast te houden en op het juiste moment weer af te geven, de daglichtinval is goed en verse lucht komt naar binnen door natuurlijke ventilatie. Gebouwen van na 1900 zijn minder energiezuinig door hun lichtere constructies. Vanaf de jaren zeventig gebruiken gebouwen vooral meer energie door hun zwaardere beroep op kunstlicht, verwarming en luchtbehandeling. Monumenten en duurzaamheid zijn dus niet per definitie in strijd met elkaar. Sterker nog, monumenten kunnen juist bijdragen aan duurzame ontwikkeling. Want minder energiegebruik betekent ook minder uitstoot van kooldioxide.
De gerechtelijke dienst van het Ministerie van Justitie in het Verenigd Koninkrijk bezit 772 gebouwen in Engeland en Wales. Jon Wallsgrove, hoofdarchitect van dit ministerie, heeft een representatieve 256 daarvan onderzocht. Uitgangspunt vormden de laatste gas- en elektriciteitsrekeningen. Daarmee is voor ieder gebouw het energieverbruik uitgerekend per vierkante meter vloeroppervlakte. Dit leverde een verrassend beeld op.
De oudste gebouwen, die tot 1900, blijken de minste energie te verbruiken. Hiermee vergeleken verbruiken gebouwen uit de periode 1900-1939 gemiddeld 24% meer energie. En die uit 1940-1959 zelfs 45% meer. Gebouwen uit de jaren zestig doen het met 36% meer ook nog behoorlijk slecht, net als die uit de jaren zeventig en tachtig, met een 21% hoger energieverbruik. Zelfs het energieverbruik van gebouwen van 1990 tot nu ligt gemiddeld altijd nog 8% hoger dan dat van de gebouwen van voor 1900. Dit resultaat is opvallend. In tegenstelling tot wat men vaak denkt en hoort, doet oud namelijk niet onder voor nieuw. Sterker nog, oudere gebouwen komen als beste uit de bus. Alleen sommige zeer recente nieuwbouw doet het misschien nog net iets beter. Hier bestaat echter nog geen goede statistische onderbouwing voor.
Alle onderzochte gebouwen hebben een vergelijkbaar niveau in bezetting, computergebruik, warmtevraag, verlichtingsniveau en beveiliging. Verder zijn de gebouwen met de tijd regelmatig gemoderniseerd, verbouwd en verbeterd, zodat ze niet voor elkaar onderdoen in kwaliteit. De naar voren gekomen verschillen in energieverbruik zijn daardoor alleen terug te voeren op veranderde bouwwijzen.
Dit onderzoek is nu eens niet verricht met rekenmodellen of simulaties, maar met werkelijke cijfers volgens de energierekening. Dit is een belangrijk verschil. De resultaten zijn daardoor geen theorie, maar praktijk. Het onderzoek ging over rechtbanken, gerechtshoven en aanverwante gebouwen. Maar de resultaten gelden waarschijnlijk evengoed voor overige openbare gebouwen, overheidsgebouwen, gemeentehuizen, kantoorgebouwen en onderwijsgebouwen. Uit oogpunt van energieverbruik zijn dergelijke gebouwen van leeftijd het beste jongetje van de klas. In duurzaamheid lopen ze niet achteraan, maar juist voorop.